Het oneindige verhaal

‘Het oneindige verhaal’ van Michael Ende (1929-1995) behoort tot de klassiekers van de jeugdliteratuur, door de Volkskrant zelfs ‘Hét kinderboek van de 20e eeuw’ genoemd. Hoewel ik toen kind ben geweest, hoewel geweest?, heb ik dit boek niet gelezen. Maar verleden week heb ik de toneelbewerking gezien en er dus in elk geval iets van begrepen.

Voordat het gordijn open ging, moesten we mee maken dat een jongen de Schouwburg in Sittard binnen rende en met veel geraas werd achtervolgd door een stelletje hangjongeren of wat daarvoor moet doorgaan. Na enig gedoe zetten ze de achtervolgde klem en gaven hem er danig van langs. De suppoosten maanden tot kalmte en bevrijdden de arme, sidderende knaap. Ze moesten hem herhaalde keren vragen alvorens we te weten kwamen dat hij Bastiaan heet. Hij sidderde van angst en verklaarde dat ze hem altijd pesten omdat hij een echte dromer is, die niet mee telt.
Hij werd gerustgesteld en iemand vooraan nam desgevraagd elders plaats, zodat Bastiaan mooi vooraan op de eerste rij tot rust kon komen. Het tuig was inmiddels met vaste hand naar buiten geloodst.
Nou ja, een première, moet kunnen, denk je in een milde bui, die past bij een ontspannende zaterdagavond.



Als het doek open gaat, zien we op het podium een ziekbed, waarin De Kleine Keizerin van Fantasië weg kwijnt. Ze is doodziek en haar rijk dreigt langzaam in het grote NIETS te verdwijnen. De jonge strijder Atréjoe krijgt de opdracht op zoek te gaan naar iemand die Fantasië en de Keizerin kan redden. Hij weet niet welke kant hij op moet, hij weet niet hoe lang hij weg zal zijn, hij weet alleen dat het moet.

Via Greun, Gmork, Morla, Engywoesk en Huuskron, allemaal prachtige fantasiewezens, van draken tot lieve reuzenhonden/duizendpoten komt hij erachter dat hij de redder van Fantasië in de mensenwereld moet zoeken. De mensenwereld?
Gelukkig zitten er heel wat mensen in de zaal. Maar wie van deze zou het moeten zijn? Of toch maar verder zoeken?




Helemaal vooraan zit Bastiaan nog een beetje uit te sidderen. Met hem lijkt Atréjoe wel te kunnen opschieten. Waarom zou die niet de redder van Fantasië kunnen zijn?
Bastiaan?
Na veel gesmeek is hij bereid op het toneel te vertellen, waarom ze hem altijd pesten en hij zo bang is. Hij is een echte dromer, die prachtige fantasietjes heeft en door de rest niet voor vol wordt aangezien.
Bastiaan!
"Weet je dan niet dat jij door je fantasieën ons allemaal hebt geschapen?” vraagt Atréjoe. En maakt hem duidelijk dat hij daarmee de redder van Fantasië kan zijn als hij zijn leefwijze voortzet en niet als een van die anderen wordt. Want dan zijn Fantasië en de Kleine Keizerin inderdaad ten dode opgeschreven.

Opeens voelt Bastiaan zich een echte held; hij herinnert zich niets meer van zijn vroegere angsten en wil met iedereen in Fantasië het gevecht aangaan. En ze ook met zijn verhalen vermaken.

Hiermee komen we op een kritiek punt. Want dat kan niet, maakt Atréjoe hem duidelijk: “In Fantasië besta je niet, daar word je verzonnen. Om ons te redden, moet je terug naar je eigen wereld. En daarin vooral doen wat je wil doen.”


Bastiaan keert tenslotte terug en zet zijn oude leven voort, nu in de overtuiging dat zijn ‘doen wat je zelf wil’ in elk geval de functie heeft om zijn nieuwe vrienden en de Keizerin in leven te houden.

Is dit een boodschap?
Voor wie ze als zodanig wil zien, ja.
Wat mij betreft, heb ik die avond iets zinnigs ontdekt in de waanzinnige verhalen van Hugo, de burgemeester van Antwerpen. En, heel soms, in die van mezelf.