Kaikki pelissä: kykkölökyy! (Ja ällö kakka)

Laat ik nog eens wat publieks van mij horen. Dit maal over de taal. De oplettende lezer kan het Fins wellicht niet volgen, maar ziet wel het verschil in de titelbewoording: se kaikki peliin heeft plaats gemaakt voor kaikki pelissä. De oplettendere lezer herinnert zich dat ik beweerde dat se kaikki peliin de Finse vertaling was voor het relativerende gezegde it’s all in the game. Dit is een mooi voorbeeld van de vervoegingen die het Fins kenmerken, want waar kaikki inderdaad all betekent en peli game, duidt de vervoeging –in aan dat iets zich naar het spel toe beweegt terwijl –ssa betekent dat iets al in het spel is. Semantisch gezien is de juiste vertaling voor “it’s all-in the game” kaikki pelissä en betekent kaikki peliin “give it all for (into) the game”.

Dit verschil leerde ik tijdens mijn eerste en nog steeds meest recente Finse clinic van het Language Centre. De vervolgsessie is er door communicatievertraging nochtans bij ingeschoten, maar gelukkig heb ik wel twee Finse dames onder de knop die aangegeven hadden interesse te hebben in Nederlands ( waarvoor ik in ruil mijn linguïstische vragen op hun af kan vuren). Maar met af en toe wat leerzame inzichten van de natives, kom je er helaas niet. Zonder woordenschatzelfstudie blijft de directe omgeving een abracadabra van lange woorden gevuld met dubbele (mede-)klinkers.

Je intuïtie is waardeloos voor het begrip van de Finse taal, hoewel sommige woorden zoals musiikki en pub nog wel enigszins te achterhalen zijn. Mijn huisgenoot moet altijd lachen om bromfiets, omdat het een fiets is die letterlijk het brommende geluid maakt. Om die reden heb ik deze post ook een fijne titel gegeven. Geen Fin zal je begrijpen omdat het geen bestaand woord is, maar intuïtief is het wel: met de correcte Finse uitspraak is dit het geluid wat een haan maakt (https://translate.google.nl/#fi/en/kykk%C3%B6l%C3%B6kyy).
De juiste vertaling voor een haan is echter kukko dat mij deed denken aan kukka dat boem betekent, of kuka, wat wie betekent. Dat klinkt overigens als koek, maar de correcte vertaling voor koek is kakku. Dat klinkt als kak en op het moment van schrijven ontdek ik dat dit dan eindelijk geen valse hoopgever is, aangezien poep in het Fins wel degelijk kakka is. Niet te verwarren met kakkerig: dat is dan weer paatoksellinen.

Een ander voorbeeld om het Fins enigszins intuïtief te laten blijken. De ä wordt uitgesproken als een mix tussen onze lange a en een korte e. In de Finse survival course werd het uitgelegd als het geluid dat een baby maakt met zijn mond wijd open. De ö wordt uitgesproken als een afkeurende uh. Als iets vies smaakt, kun je zeggen dat het ällö smaakt. De dubbele natte L in het midden geeft het woord de benodigde extra keelklanken. Zie je de weerzinwekkende baby al voor je?

Ondanks de zeer nuttige voorbeelden die samen het Finse begrip tot ällö kakka (vieze kak) brengen, blijft het een lastig verhaal. Een consistente, doch meestal onbegrijpelijke taal. Wel een mooie, die veel tussenwoorden weglaat en veel mogelijkheden voor poëzie biedt aangezien de woordvolgorde minder van belang is. De gerelateerde verwijzingen en betekenis zitten als het ware in de vervoegingen van bijbehorende woorden ingebakken. Een potentieel project met een moeilijkheidsgraad dat helaas niet past bij het vooruitzicht van vertrek op 31 mei. 

ällö olut. Zo leert men Fins kennen.